سندرم دامپینگ هنگامی اتفاق میافتد که غذا خیلی سریع از معده به قسمت اول روده کوچک (دوازدهه یا اثنی‌عشر) حرکت کند. از علائم این سندرم می‌توان به گرفتگی عضلات و درد شکمی، اسهال و حالت تهوع پس از خوردن غذا به ویژه پس از خوردن غذاهای پر قند اشاره کرد. خوشبختانه این مشکل با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی قابل درمان است. البته موارد شدیدتر آن نیاز به دارودرمانی یا جراحی دارد. سندرم دامپینگ معمولاً در افرادی رخ می‌دهد که تحت عمل جراحی معده قرار گرفته‌اند. بنابراین اگر از نظر پزشک کاندید مناسبی برای یکی از انواع جراحی لاغری مانند بای پس معده و حلقه‌گذاری معده هستید بهتر است با پزشک در مورد احتمال بروز این عارضه احتمالی صحبت کنید.
مراحل بروز علائم مختلف سندرم دامپینگ
سندرم دامپینگ معمولا طی دو مرحله زیر بروز می‌کند:
سندرم دامپینگ زودرس که علائم آن 10 تا 30 دقیقه پس از خوردن غذا شروع می‌شود.
سندرم دامپینگ دیررس که علائم آن 2 تا 3 ساعت پس از خوردن غذا شروع می‌شود.
طبق آمار، تقریباً 75 درصد افراد سندرم دامپینگ زودرس و حدود 25 درصد نیز سندرم دامپینگ دیررس را تجربه می‌کنند. بعضی از افراد نیز با هر دو مرحله مواجه می‌شوند.
علائم این سندرم معمولا بسته به شرایط بالینی فرد و مرحله بیماری متفاوت است. از علائم سندرم دامپینگ زودرس که معمولا پس از خوردن غذا (به‌خصوص اگر وعده غذایی سرشار از قند باشد) بروز می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اسهال
سرگیجه
احساس نفخ
افزایش ضربان قلب
حالت تهوع
قرمزی و گرم شدن پوست
درد و گرفتگی معده
استفراغ
در عرض 3 ساعت پس از خوردن وعده‌های غذایی، سندرم دامپینگ دیررس می‌تواند باعث کاهش قند خون شود که ممکن است منجر به علائم زیر شود:
سرگیجه
خستگی
گرسنگی
افزایش ضربان قلب
گرگرفتگی پوست
تعریق
ضعف
علل و فاکتورهای خطر بروز سندرم دامپینگ
در افراد سالم، غذا طی چند ساعت از معده به داخل روده‌ها حرکت می‌کند اما با وجود سندرم دامپینگ، ذرات غذا به مدت کافی در معده ذخیره نمی‌شوند و خیلی زود به دوازدهه تخلیه می‌شوند. سندرم دامپینگ زودرس ناشی از ورود ناگهانی مقدار زیادی غذا به معده است. این امر منجر به حرکت سریع مایعات به داخل روده شده که باعث ناراحتی، نفخ و اسهال می‌شود.
سندرم دامپینگ دیررس در نتیجه آزاد شدن مقدار زیادی انسولین در بدن است. انسولین هورمونی است که به بدن در جذب قندهای ترشح شده از غذا کمک می‌کند. افزایش سطح انسولین در جریان خون منجر به کاهش قند خون می‌شود.
شایعترین علت سندرم دامپینگ جراحی است که معمولا در حداقل 15 درصد افرادی‌که بخشی از معده خود را برداشته‌اند، بروز می‌کند. جراحی‌های زیر خطر بروز سندرم دامپینگ را افزایش می‌دهند:
گاسترکتومی. این نوع جراحی که شامل برداشتن بخشی از معده یا کل آن است، ممکن است در افراد مبتلا به سرطان معده انجام شود.
جراحی بای پس معده. یکی از انواع جراحی لاغری برای درمان چاقی، جراحی بای پس معده است که در طی آن کیسه کوچکی از معده ایجاد می‌شود تا مصرف مواد غذایی بیمار محدود شود.
ازوفاژکتومی: این نوع جراحی که شامل برداشتن بخشی از مری یا کل آن است، ممکن است در افراد مبتلا به سرطان مری انجام شود.
قابل ذکر است که برخی از افراد ممکن است تا سالها پس از جراحی دچار سندرم دامپینگ نشوند.
تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی در کاهش علائم سندرم دامپینگ بسیار موثر است. اگر موثر واقع نشدند، ممکن است به مصرف دارو یا جراحی نیاز داشته باشید. رعایت اصول مراقبتی زیر ممکن است به تسکین علائم سندرم دامپینگ کمک کند:
در طول روز به‌جای سه وعده غذایی بزرگ، پنج تا شش وعده غذایی کوچک بخورید.
به محض احساس سیری، خوردن غذا را متوقف کنید.
غذا را کاملاً بجوید تا به هضم بهتر آن کمک شود.
30 دقیقه قبل و بعد از غذا مایعات ننوشید.
در طول روز 8 لیوان آب بنوشید.
بعد از غذا 30 دقیقه دراز بکشید.
بیشتر غذاهای حاوی فیبر بالا مانند بلغور جو دوسر، نان گندم سبوس‌دار، لوبیا، عدس و سبزیجات مصرف کنید.
مصرف غذاهای پر قند مانند آب نبات، کیک، آب میوه و نوشابه را محدود یا از خوردن آنها اجتناب کنید.
مصرف نان سفید، برنج سفید و ماکارونی را محدود کنید.
از خوردن الکل یا نوشیدنی‌های الکلی خودداری کنید.
به‌جای گوشت قرمز پرچرب بیشتر ماهی و مرغ مصرف کنید.
لبنیات را از رژیم غذایی خود حذف کنید زیرا دارای قند طبیعی لاکتوز هستند.
از مکمل‌های حاوی پکتین یا پودر پسیلیوم استفاده کنید تا سرعت حرکت غذا در سیستم گوارش کاهش یابد.
ازآنجایی‌که سندرم دامپینگ می‌تواند بر میزان جذب مواد مغذی تأثیر بگذارد، مصرف مکمل‌های غذایی مانند مولتی ویتامین‌ها ممکن است مفید باشند. با این حال، توصیه می‌شود ابتدا این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
اگر تغییرات در رژیم غذایی باعث بهبود علائم شما نشود، پزشک ممکن است تزریق اکتروتید را تجویز کند. یک داروی ضد اسهال که سرعت تخلیه غذا به روده کوچک را کاهش می‌دهد. همچنین می‌تواند از ترشح انسولین جلوگیری کند تا خطر پایین آمدن قند خون را کاهش دهد.
اگر سندرم دامپینگ به درمان‌های ذکر شده پاسخ ندهد یا ناشی از انجام یک جراحی قبلی باشد، پزشک ممکن است جراحی ترمیمی را به‌عنوان یک روش درمانی پیشنهاد کند. امروزه چندین روش جراحی وجود دارد و نوع مورد نیاز شما معمولاً به عمل جراحی اولیه معده بستگی دارد.
از عوارض معمول این سندرم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
مشکلات مربوط به جذب مواد مغذی و کاهش وزن قابل توجه
کم‌خونی به دلیل کمبود ویتامین B-12، اسید فولیک یا آهن
پوکی استخوان یا ضعف استخوان‌ها ناشی از مشکلات جذب کلسیم
سخن آخر
پیشنهاد میکنیم به محض مشاهده علائم سندرم دامپینگ حتما با پزشک تماس بگیرید. خوشبختانه بسیاری از افراد مبتلا به سندرم دامپینگ زودرس طی چند ماه بهبود می‌یابند، به‌خصوص اگر در سبک زندگی و عادات غذایی خود تغییراتی ایجاد کنند.
